بررسی کمی و کیفی پارکینگ‌های منطقه۹ در گفتوگو با معتمدان محلی و مسئولان شهری و انتظامی
20هزار جای پارک برای 470 هزار نفر
سحر جعفریان
پارکینگ‌ها از زیرساخت‌های تأثیرگذار توسعه شهری‌اند که با افزایش تعداد آنها می‌توان بار ترافیکی کمتری را در معابر شهر و منطقه شاهد بود. پارکینگ‌های عمومی و خصوصی که باید موازی با افزایش تولید و بهره‌گیری از خودروها گسترش مکانی یابند تاکنون به‌صورت کامل و جامع در منطقه ۹ رخ نداده است. این اذعان اهالی و گلایه شهروندانی است که مدت زمان طولانی برای یافتن چند وجب جای پارک خودرویشان در معابر کم‌عرض و تو در توی منطقه سرگردانند. متراژ کلی پارکینگ‌های عمومی در منطقه با توجه به مساحت ۱۹/۹۷ کیلومترمربعی منطقه و با جمعیت بیش از ۱۷۷ هزار نفری ساکن و ۲۹۷ هزار نفری شناور، به ۲۰۴ هزار‌مترمربع می‌رسد. تحلیل این آمار براساس استانداردهای وزارت «راه و شهرسازی»، پایین بودن سرانه پارکینگ‌های مناسب محله‌های 9گانه را نشان می‌دهد. سرانه‌ای که در پاره‌ای از موارد به گفته کارشناسان حوزه شهر می‌تواند از بروز برخی آسیب‌ها و جرائم از نزاع گرفته یا سرقت خودرو جلوگیری کند. برای بررسی کمی و کیفی وضعیت پارکینگ‌های منطقه، سراغ معتمدان محلی و مسئولان شهری و انتظامی رفتیم و با آنها به گفتوگو نشستیم.
یکی از معضلات همیشگی شهر «تهران» و محله‌هایش که در سایه افزایش جمعیت، روزبه‌روز آزار‌دهنده‌تر می‌شود، نبود جای پارک خودرو یا همان کمبود پارکینگ‌های عمومی و خصوصی است. این معضل چند سالی است جمله معروف «خودرو نداشتن یک مشکل است و خودرو داشتن هزار مشکل» را بر سر زبان‌ها انداخته است و این روزها تأثیر خود را بیش از پیش بر روی نمای بصری و افزایش میزان خشونت‌های اجتماعی و جرائم مرتبط با خودرو بروز می‌دهد.
خیابانگردی همراه آلودگی و کمی ترافیک
نهمین تکه از پایتخت با توجه به تراکم جمعیتی که دارد سال‌هاست که با کسری توقفگاه‌های خودرو در معابرش، اهالی را به دردسر انداخته است. «داود کریمی»، یکی از اهالی محله «استاد معین»، می‌گوید: «این روزها که مراکز تجاری در محله ما جای خود را حسابی باز می‌کنند، جای پارک خودرو، کیمیا محسوب می‌شود. بعضی از رانندگان نیز کمبود پارکینگ را بهانه و خودروهایشان را در پیاده‌روها پارک می‌کنند. این اقدام هم غیرفرهنگی است و هم ممکن است در مواقع اضطراری و خطر، مشکل‌ساز شود. به گمانم شهروندان باید مطالبه‌گری کنند، نه لج‌بازی.» «رامین غلامی» هم از اهالی محله شهید «دستغیب» است. او می‌گوید: «معضل کمبود پارکینگ خود هزار معضل دیگر به همراه می‌آورد. در همین خیابان دستغیب، راننده‌ای اگر بخواهد جای توقف برای خودرویش پیدا کند، باید چند دقیقه‌ای را خیابانگردی کند. این یعنی آلودگی بیشتر و ترافیک بیشتر. تازه جای پارک هم اگر پیدا کند، باید دلواپس دردسرهای پس از آن مانند درگیری و سرقت تجهیزات خودرویش باشد.»
شرایط تقریباً مناسب!
«علی حیدری»، سرپرست معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه، در ارتباط با کمبود فضاهای توقفگاهی ویژه خودروها در منطقه، می‌گوید: «۱۹ هزار و ۹۱۱ واحد پارکینگی در ۱۸ پارکینگ عمومی شامل یک پارکینگ طبقاتی شهری و ۳ پارکینگ طبقاتی فرودگاهی و ۱۴ پارکینگ همسطح در گستره منطقه فعال هستند. با توجه به تراکم جمعیتی_مساحتی و همچنین استانداردهای شهرسازی، در حال حاضر در منطقه برای هر واحد فضای پارکینگی ۱/۷درصد تقاضای شهروندی وجود دارد. به بیانی ساده، منطقه با کمبود سرانه پارکینگی مواجه است که باید از طریق جذب سرمایه‌گذار و تملک واحد‌های وسیع در حاشیه معابر تجاری و اداری، آن کمبود را رفع کنیم. البته ناگفته نماند که شرایط پارکینگ‌های منطقه از نظر کمی و کیفی نسبت به سایر مناطق، شرایط ایده‌ال‌تری است.» حیدری همچنین می‌افزاید: «تملک اراضی، فرایندی است که با توجه به اوضاع اقتصادی حاکم بر جامعه به کندی صورت می‌پذیرد. در نتیجه برای ساخت پارکینگ‌های عمومی بیشتر از تأمین پارکینگ‌های ساختمانی و خصوصی زمان برده می‌شود. در این شرایط، گره‌گشایی از معضل کمبود پارکینگ منطقه بر دوش مالکان واحد‌های مسکونی افتاده که قصد نوسازی و ساخت‌وساز دارند. در نوسازی نیز یکی از الزامات عمرانی، تأمین پارکینگ است.»
چالشی که به بحران تبدیل شده است
سرپرست معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه، در حالی کمیت و کیفیت پارکینگ‌های منطقه را مناسب ارزیابی می‌کند که «محمد صولتی»، یکی از اعضای شورایاری محله سرآسیاب، می‌گوید: «این محله به ظاهر کوچک، حدود ۲۵ هزار نفر جمعیت در خود جا داده است که دور از ذهن نیست اگر بگوییم خیلی بیشتر از نیمی از این جمعیت، صاحب خودرو هستند. اکنون جالب اینجاست که بگویم این محله اصلاً پارکینگ عمومی ندارد. یعنی مالک خودرو یا باید واحد مسکونی‌اش دارای پارکینگ باشد یا در خیابان‌ها به دنبال جای پارک، سرگردان بچرخد. خیلی از نزاع‌های این محله با همین موضوع جای پارک آغاز می‌شوند و‌گاه به جاهای خطرناک هم می‌کشد.» «اصغر محمدی»، شورایاری محله «مهرآبادجنوبی» است که می‌گوید: «عوارض خودرو گرفته می‌شود اما خدماتی مانند پارکینگ عمومی ارائه نمی‌شود. آن هم در محله مهرآبادجنوبی که به رغم جمعیت بالا، فاقد پارکینگ است. این محله مرکز خرید و واحد‌های کوچک تجاری کم ندارد. معابرش هم اغلب تنگ و باریک هستند. با این اوصاف، چالش جای پارک خودرو اینجا به بحران تبدیل شده است. اینکه جایی برای ساخت پارکینگ عمومی پیدا نمی‌کنند، نمی‌تواند بهانه خوبی برای دادن مجوز ساخت‌وسازهای بی‌رویه به واحد‌های تجاری و اداری باشد. یا پارکینگ بسازند یا اینکه همه محله‌ها را شلوغ نکنند. به این شرایط کلافه‌کننده، ترافیک هم اضافه کنید با کمی دوربرگردان.»
طراحی شهر بر میزان وقوع جرم اثر دارد
برای بررسی حقوقی ماجرای پارکینگ‌ها در شهر که گاهی به خشونت و وقوع جرائم کشانده می‌شوند با «مجید رستمی»، وکیل پایه یک دادگستری، گفتوگو کردیم. رستمی در این‌باره می‌گوید: «طراحی شهری و محیطی که مهم‌ترین بخش آن ایجاد پارکینگ با امکانات مناسب از نورپردازی گرفته تا ضریب امنیت در کاهش میزان وقوع جرائم مرتبط، از جمله نزاع و سرقت خودرو، تأثیر مثبت دارد. چراکه اغلب مجرمان برای ارتکاب اعمال مجرمانه خود، فرصت‌ها و محیط‌های کم خطرتر را انتخاب می‌کنند. پارکینگ به‌گونه‌ایی امنیت محسوب می‌شود که از سویی از بروز قاعده «هر کسی زودتر رسید، جای پارک خودرو برای اوست»، جلوگیری می‌کند و هم میزان نزاع و درگیری‌های لفظی و جرحی را به حداقل می‌رساند. در حقیقت، مسئولان شهری هرچقدر در ارائه سرانه‌های مطلوب برای یک محله اهتمام ورزند، شرایط وقوع جرائم به حداقل می‌رسد و به تبع آن آسیب‌ها، روند کاهشی چشمگیری پیدا می‌کنند.» او همچنین از تهدید لفظی «پارک = پنجری» برخی اهالی می‌گوید: «اهالی می‌توانند برای رفع مزاحمت خودروهایی که به شیوه‌ای غیرمعمول مقابل در منزل یا ورودی پارکینگ مسکونی توقف کرده‌اند، از نیروی انتظامی کمک بگیرند. تهدیدهای این چنین یا به اصطلاح ایراد ضرر مالی، نوعی جرم است که مجازات‌هایی از ۷۴ ضربه شلاق تا ۳ سال حبس در صورت تخریب عمدی اموال دیگری، در بر دارد.» سروان « امیر فضلی»، مسئول واحد آموزش راهور منطقه، نیز در ارتباط با کمبود پارکینگ در منطقه می‌گوید: «اگر پارکینگ عمومی تأمین نباشد، میزان ترددهای شهری نیز افزایش می‌یابد. این افزایش تردد موجب بروز تخلفات و تصادفات رانندگی می‌شود که تعدادی از آنها قابل جبران نیستند.»
الزام تأمین پارکینگ در نوسازی
طراحی و ساخت پارکینگ واحد‌های مسکونی و غیرمسکونی ضوابطی دارد که «سروه سراجی»، کارشناس دفتر توسعه‌ای محلی ناحیه ۲، در این‌باره می‌گوید: «براساس قوانین طرح تفصیلی شهر تهران، تأمین و ساخت پارکینگ مورد نیاز برای همه ساختمان‌ها و در همه پهنه‌ها الزامی است. به این معنی که صدور مجوز پروانه و گواهی پایان‌کار منوط به تأمین پارکینگ مورد نیاز است. اگر در نوسازی و ساخت واحدی مسکونی و غیرمسکونی امکان تأمین پارکینگ با توجه به شرایط ساخت جای پارک خودرو از عرض، طول و گردش گرفته تا تعداد آن فراهم نشود، شهرداری موظف است از منابع تأمین خدمات خود بهره‌گیرد یا براساس ضوابط مصوب کمیسیون ماده ۵ شهر تهران در شعاع ۲۵۰ متری از واحد مورد نظر، در عرصه‌هایی استاندارد پارکینگ یا فضاهای مشاع محلی برای توقف خودروها ایجاد کند. این قانون در کنار رینگ‌ها، معابر پر تردد، مراکز و گستره‌های کار و فعالیت شهری اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.» سراجی، همچنین می‌افزاید: «در حال حاضر، واحد‌های فرسوده و ریزدانه ناحیه در جریان نوسازی بیشتر از نیمی از میانگین پارکینگ را تأمین می‌کنند. باقی واحدهایی که نمی‌توانند فضای پارکینگ‌شان را تأمین کنند، بنا به دلایل متراژ و تراکم است. از سویی، اجبار در تأمین پارکینگ‌های ساختمانی، یکی از دلایل نبود تمایل مالکان به نوسازی پلاک‌شان است.»
